Maxabat Tajibek qizi. knews.kg sayti fotosurati
Birlashgan Millatlar Tashkilotining O‘zboshimcha hibsga olinganlar bo‘yicha ishchi guruhi Qirg‘iziston hukumatini 2024 yil oktyabr oyida ommaviy tartibsizliklarni qo‘zg‘ashda ayblangan Temirov Live va «Ayt Ayt Dese» onlayn loyihalari direktori Maxabat Tajibek qizini darhol ozod qilishga chaqirdi. Bu haqda jinoyat ishini tahlil qilgan mutaxassislarning hisobotida so‘z yuritilgan.
Tadqiqot mualliflari jurnalistning sudlanishi Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasining yetti moddasi va Fuqarolik va siyosiy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro paktning olti moddasi buzilganligini ta’kidlashadi.
Tahlilchilarning fikriga ko‘ra, ayol qonunni buzmagan professional faoliyati uchun javobgarlikka tortilgan. Uning hibsga olinishi hukumatdagi korrupsiya va mamlakat rahbariyatini tanqid qilish bo‘yicha surishtiruvlari bilan bog‘liq bo‘lgan.
«Qamoqqa olish siyosiy qarashlarni ifoda etish natijasi bo‘lgan hollarda, erkinlikdan mahrum etish ham siyosiy motivli kamsitishni anglatuvchi taxminni yuzaga keltiradi», — deyiladi inson huquqlari faollarining hisobotida.
Shu munosabat bilan, BMT bo‘linmasi vakillari nafaqat Tajibek qizining jinoiy javobgarlikka tortilishini bekor qilishni, balki unga kompensatsiya to‘lash va huquqlarini tiklash uchun boshqa choralar ko‘rilishini ham talab qiladilar.
Bundan tashqari, Markaziy Osiyo respublikasi rahbariyati jurnalistning «o‘zboshimcha qamoqqa olinishi» holatlarini to‘liq va mustaqil tekshirishi va uning huquqlarini buzganlikda aybdor bo‘lgan mansabdor shaxslarga qarshi choralar ko‘rishi kerak.
Ishchi guruh o‘z hisobotida Qirg‘izistonni mustaqil ommaviy axborot vositalariga bosimni to‘xtatishga va mamlakat Jinoyat kodeksining 278-moddasini («Ommaviy tartibsizliklar») xalqaro standartlarga moslashtirish uchun qonunchilik islohotlarini zudlik bilan amalga oshirishga chaqiradi.
Tajibek qizining turmush o‘rtog‘i Bolot Temirov «Kloop» nashriga rafiqasining jazosi bo‘yicha hukm nima uchun 2025 yil 20 oktabrda chiqarilganini, ammo hujjat hozir tarqatilayotganini tushuntirdi. Jurnalistning so‘zlariga ko‘ra, birinchidan, xalqaro sudlar odatda ishlarni ko‘rib chiqish uchun ko‘p vaqt sarflaydi. Ikkinchidan, mutaxassislar ishlarni sinchiklab tekshiradilar.
«Uchinchidan, ular hukumatni xabardor qilishi va javobni bir necha oy kutishlari shart. Bizning [Qirg‘iziston] rasmiylarimiz bu vaqt ichida hech qanday javob bermadi», — deya xulosa qildi Temirov.
ℹ️ Temirov Live loyihasining o‘n bir nafar xodimi o‘tgan yil 16 yanvarda hibsga olingan. Ular norozilik namoyishlari va ommaviy tartibsizliklarga chaqirishda ayblangan. Dastlab, ularning barchasi ikki oyga, 13 martgacha hibsda saqlangan, keyin sud ularning yettitasiga chetga chiqmaslik tilxati bilan uy qamog‘iga yuborgan. Temirov Live va «Ayt Ayt Dese» onlayn loyihalari direktori Maxabat Tajibek qizi, «Ayt Ayt Dese» oqini Azamat Ishenbekov va jurnalistlar Aktilek Kaparov va Ayke Beyshekeyeva tergov hibsxonasida qolishgan.
2024 yil 10 oktyabrda sud Tajibek qizini olti yilga, Ishenbekovni esa besh yilga ozodlikdan mahrum qildi. Kaparov va Beyshekeyevaning har biri uch yillik shartli jazo olishdi. Qolgan sudlanuvchilar dalillar yetishmasligi sababli oqlandi.
