O‘zbekiston Gidrometeorologiya xizmati agentligi (O‘zgidromet) havo sifatining pasayishi haqida har kuni ogohlantirishlar berishni va aholiga ochiq havoda niqob taqishni tavsiya qila boshladi.
Jumladan, 20 noyabr kuni avtomatik monitoring stansiyalari ma’lumotlariga ko‘ra, Toshkent havosidagi mayda zarrachalar (RM10) darajasi kubometr uchun 299 mikrogrammni tashkil etgan, bu ruxsat etilgan maksimal konsentratsiyadan (300 mkg/m³) oshmagan. Biroq, RM2.5 darajasi 202 mkg/m³ ga yetgan, bu standartdan 3,4 baravar (60 mkg/m³) yuqori.
O‘zgidromet havoda ifloslantiruvchi moddalar konsentratsiyasining oshishi atmosfera inversiyasini keltirib chiqaruvchi to‘satdan harorat o‘zgarishi bilan bog‘liqligini tushuntiradi — bu jarayonda ifloslantiruvchi moddalar havoning pastki qatlamlarida cho‘kadi. Agentlik noqulay ob-havo sharoitlari yana bir necha kun davom etishini ta’kidlaydi. O‘zbekiston aholisi va mehmonlariga ochiq havoda vaqtlarini cheklash va himoya niqoblarini taqish tavsiya etiladi.
10 noyabrdan boshlab agentlik o‘zining Telegram-kanalida shahar xaritalari bilan birga Toshkentdagi RM2.5 va RM10 zarrachalari konsentratsiyasi haqidagi ma’lumotlarni muntazam ravishda joylashtira boshladi. Gazeta.uz ta’kidlashicha, O‘zgidromet ilgari faqat o‘rtacha yillik ifloslanish darajasini e’lon qilar edi.
O‘zbekiston uchun RM2,5 ning ruxsat etilgan chegaraviy darajalari 2024 yil may oyida Sanitariya qoidalari va normalari (0053−23-sonli SanQvaN) bilan tasdiqlangan. Turli mamlakatlarda ular turlicha. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti mamlakatlarga havodagi PM2,5 ning o‘rtacha yillik miqdori 5 mkg/m3, o‘rtacha kunlik miqdori 15 mkg/m3, PM10 mos ravishda 15 va 45 mkg/m3 dan oshmasligini tavsiya qiladi.
threads.com fotosurati
O‘zgidromet ma’lumotlariga ko‘ra, har yili sovuq ob-havo boshlanishi bilan qattiq yoqilg‘i iste’moli oshishi bilan havo ifloslanishining ortishi qayd etiladi. Fabrika va zavodlar, shuningdek, issiqxonalar ko‘mirning eng faol iste’molchilari hisoblanadi.
Issiqxonalar faoliyati jamoatchilik va mahalliy hokimiyat organlarining alohida tanqidiga sabab bo‘lmoqda. Xususan, Toshkent rasmiylari havo ifloslanishida issiqxonalarni ayblaydilar. Poytaxt va uning atrofidagi hududlarda o‘tkazilgan tekshiruvlardan so‘ng, 100 dan ortiq issiqxonalar faoliyati ekologik xavfsizlik talablarini buzgani uchun to‘xtatildi. Ellik sakkizta issiqxona egasi ma’muriy javobgarlikka tortildi.
Ekologik vaziyatni yaxshilash masalasi prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida o‘tkazilgan yig‘ilishda ham muhokama qilindi, u sohani boshqarishda nazoratni va shaffoflikni oshirishga chaqirdi. Energetika vazirligi, Toshkent va Toshkent viloyati hokimliklari hamda Iqtisodiyot va moliya vazirligiga issiqxonalar tomonidan iste’mol qilinadigan gaz hajmini aniqlash, gaz taqsimlash tarmoqlarining holatini baholash va ta’minotdagi uzilishlarni bartaraf etish topshirildi. Ustuvor vazifalar qatoriga — energiya tejamkor isitish texnologiyalarini joriy etish, biogaz va quyosh tizimlari kabi muqobil energiya manbalariga o‘tish kiradi.
