ria.ru sayti fotosurati
Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov jinoiy ishlarda voyaga yetmaganlar huquqlarini himoya qilish va ularni jamiyatga qayta integratsiya qilishga qaratilgan qonunni imzoladi. Bu haqda davlat rahbari matbuot xizmati xabar berdi.
Qonun bolalarni jinoiy sud tizimidan chetlatish, huquqiy bo‘shliqlarni bartaraf etish va voyaga yetmaganlarning normal hayotga qaytishi uchun sharoitlarni optimallashtirishga qaratilgan.
Endilikda, agar bola birinchi marta og‘ir bo‘lmagan jinoyatni sodir etsa va aybini tan olsa, unga qarshi jinoyat ishi sudga oshirilmaydi. Buning o‘rniga, voyaga yetmagan maxsus dasturdan o‘tadi. Bunga ma’lum majburiyatlarni bajarish, zararni qoplash va psixologlar va vasiylik organlari bilan ishlash kiradi. Bu choralarning barchasi bolani jinoiy ishlardan chetlashtirish to‘g‘risidagi kelishuv shaklida rasmiylashtiriladi. Agar bola kelishuvning barcha shartlariga rioya qilsa, jinoyat ishi sudlanganlik yozuvisiz yopiladi.
Agar bola kelishuvni buzsa, prokuror bolaga nisbatan qo‘llanilgan choralarni o‘zgartirish, dasturni uzaytirish yoki bolani chetlatish to‘g‘risidagi qarorni butunlay bekor qilish va ishni oddiy jinoyat protsessiga qaytarish huquqiga ega bo‘ladi.
Qonun yana bir qancha muhim yangiliklarni kiritadi. Bolalarni himoya qilish vakolatiga ega davlat organi endi bolaning hayotiy holati va ijtimoiy-psixologik xususiyatlarini tahlil qilish asosida uning majburiyatlariga oid individual ro‘yxatni tuzadi. Ushbu organ takliflari tergovchining bolani jinoiy javobgarlikka tortishdan chetlatish choralarini qo‘llash to‘g‘risidagi qarori uchun asos bo‘ladi.
Yozma ogohlantirish rasman alohida protsessual protsedura sifatida belgilangan. Tergovchi uni voyaga yetmaganni jinoiy adliya tizimidan chetlatish to‘g‘risidagi kelishuvni tuzish bilan bir vaqtda chiqarishi shart bo‘ladi. Hujjat shuningdek, sanksiyalarni o‘zgartirish, bunday kelishuv muddatini uzaytirish va uni bekor qilish sohasidagi bo‘shliqlarni to‘ldiradi va butun ushbu protsedura uchun aniq muddatlarni belgilaydi.
Qonun qabul qilinishi Qirg‘izistonda voyaga yetmaganlar orasida jinoyatchilikning ko‘payishi fonida yuz berdi. Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024 yili voyaga yetmaganlar tomonidan sodir etilgan 1640 ta jinoyat qayd etilgan, bu 2023 yilda qayd etilgan 1552 ta holatdan ko‘p. So‘nggi o‘n yillikda bunday jinoyatlarning eng kam soni 2020 yili qayd etilgan — 1031 ta holat.
Mahalliy miqyosda voyaga yetmaganlar orasida eng ko‘p jinoyatlar Bishkek (452), Chuy (293) va Jalolobod (215) viloyatlarida qayd etilgan.
2024 yili sudlar voyaga yetmaganlarga nisbatan 131 ta hukm chiqargan, bu bundan bir yil oldingi holatga ko‘ra 34 taga ko‘p bo‘lgan. Statistika ma’lumotlariga ko‘ra, uch yildan besh yilgacha muddatga hukm qilinganlar ulushi ortib bormoqda, bu 2024 yilda hukm qilinganlarning umumiy sonining 59,5% ni tashkil etgan. Bir yildan ikki yilgacha muddatga hukm qilinganlar ulushi 2023 yildagi 23,7% ga nisbatan 2024 yili 27,5% gacha oshgan.
