2002 yildan beri Qo‘shma Shtatlar Afg‘onistonga 148 milliard dollardan ortiq moliyaviy yordam bergan, ammo mablag‘larning katta qismi behuda sarflangan. Bunga mahalliy hokimiyat organlari o‘rtasidagi korrupsiya va nazoratning yo‘qligi sabab bo‘lgan. Bunday xulosa Afg‘onistonni qayta tiklash bo‘yicha maxsus bosh inspector boshqarmasi (SIGAR) hisobotida o‘rin olgan, deb xabar beradi Khaama.com axborot agentligi.
Kuzatuv organi vakillari, katta moliyaviy investitsiyalarga qaramay, AQSHning Afg‘onistonda barqarorlik va demokratiyani o‘rnatish bo‘yicha ko‘p yillik sa’y-harakatlari muvaffaqiyatsizlikka uchragan degan xulosaga kelishgan.
Tahlilchilarning ta’kidlashicha, amerikalik askarlar mamlakatdan chiqib ketganidan so‘ng, 2021 yil yozida butun mamlakatni to‘liq nazoratga olgan «Tolibon»* radikal harakati hokimiyat tepasiga kelgan. Hisobotda aytilishicha, AQSH tomonidan moliyalashtirilgan uskunalar, obyektlar va harbiy aktivlarning katta qismi jangarilar qo‘liga o‘tgan.
SIGAR ma’lumotlariga ko‘ra, toliblar Qo‘shma Shtatlar tomonidan taqdim etilgan mablag‘larning 60 foizini aviatsiya va zirhli transport vositalaridan tortib, kichik qurollar, mashg‘ulotlar va xavfsizlik kuchlarini logistika bilan ta’minlashgacha bo‘lgan harbiylashtirilgan kuchlariga sarflagan.
Mudofaa xarajatlaridan tashqari, infratuzilma, energetika loyihalari, mehmonxonalar qurilishi va gumanitar yordam uchun mablag‘lar ajratilgan. Biroq, korrupsiya, tugallanmagan loyihalar va moliyaviy oqimlar ustidan o‘rnatilgan juda zaif nazorat millionlab dollarlarning behuda sarflanishiga olib kelgan.
Biroq, tahlilchilarning ta’kidlashicha, shunga o‘xshash vaziyat toliblar hokimiyat tepasiga kelishidan oldin ham mavjud bo‘lgan. Afg‘onistonning sobiq hukumati samarasiz boshqaruvni namoyish etgan va uning noreal maqsadlari AQSH tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan ko‘plab tashabbuslarga putur yetkazgan.
SIGAR o‘z hisobotida Afg‘oniston misoli AQSHning kelajakda biror davlatni qayta tiklash missiyalariga saboq bo‘lishi keraklidan ogohlantiradi. Mutaxassislar shuningdek, amerikalik siyosatchilarni o‘z muvaffaqiyatsizliklarini ochiqchasiga tan olishga va ushbu Osiyo mamlakatida samarasiz bo‘lib chiqqan strategiyalardan voz kechishga chaqiradilar.
ℹ️ Afg‘onistonni qayta tiklash bo‘yicha maxsus bosh inspektor boshqarmasi AQSH Kongressi tashabbusi bilan tashkil etilgan. Tashkilotning asosiy maqsadi alohida loyihalar va AQSH hukumatining Afg‘onistondagi umumiy faoliyati ustidan mustaqil va obyektiv nazoratni ta’minlashdan iborat.
*Ko‘pgina mamlakatlarda terrorchi sifatida tan olingan va taqiqlangan tashkilot.
